Dị ứng là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch trước những chất mà cơ thể cho là có hại, dù thực tế chúng có thể vô hại với phần lớn mọi người. Ở trẻ nhỏ, dị ứng có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau và việc nhận biết sớm để xử trí đúng cách là điều rất quan trọng nhằm bảo vệ sức khỏe và hạn chế biến chứng.

DẤU HIỆU NHẬN BIẾT DỊ ỨNG Ở TRẺ NHỎ

Dị ứng ở trẻ có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân như thực phẩm, phấn hoa, bụi nhà, lông động vật, côn trùng, thuốc hoặc các sản phẩm tiếp xúc ngoài da. Theo Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), những dấu hiệu phổ biến khi trẻ bị dị ứng bao gồm:

– Dị ứng da: Nổi mề đay, mẩn đỏ, phát ban, ngứa ngáy, khô da hoặc viêm da cơ địa (eczema).

– Dị ứng hô hấp: Hắt hơi, nghẹt mũi, chảy nước mũi trong, ho kéo dài, khò khè, khó thở – đặc biệt nếu triệu chứng tái phát theo mùa.

– Dị ứng tiêu hóa: Buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng hoặc đầy hơi sau khi ăn một số thực phẩm như sữa, trứng, đậu phộng, hải sản.

– Phản ứng toàn thân (phản vệ): Là tình huống nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng. Biểu hiện gồm sưng mặt/môi/lưỡi, khó thở, tụt huyết áp, lừ đừ hoặc bất tỉnh – cần cấp cứu ngay lập tức.

Tổ chức Dị ứng, Hen suyễn và Miễn dịch học Hoa Kỳ (AAAAI) khuyến cáo rằng nếu một triệu chứng xảy ra ngay sau khi tiếp xúc với chất nghi ngờ, đặc biệt khi lặp lại nhiều lần, khả năng cao đó là phản ứng dị ứng [1].

CÁCH XỬ TRÍ KHI TRẺ BỊ DỊ ỨNG

1/ Ngưng tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng

Ngay khi thấy dấu hiệu dị ứng, cha mẹ nên dừng ngay thực phẩm, sản phẩm hoặc yếu tố môi trường nghi ngờ gây dị ứng. Ví dụ: đổi sữa, ngưng sử dụng loại kem bôi da mới, hoặc tránh đưa trẻ ra ngoài khi có phấn hoa.

2/ Làm dịu triệu chứng

Với dị ứng da: Dùng khăn mát đắp lên vùng da ngứa, mặc đồ thoáng, có thể thoa kem dưỡng ẩm hoặc kem làm dịu theo chỉ định của bác sĩ.

Với dị ứng nhẹ đường hô hấp: Làm sạch mũi cho bé bằng nước muối sinh lý, cho trẻ ở nơi thoáng mát, hạn chế tiếp xúc với khói bụi, vật nuôi.

Với phản ứng dị ứng thực phẩm nhẹ: Cho trẻ uống nước và theo dõi sát triệu chứng trong vài giờ.

3/ Đưa trẻ đi khám bác sĩ

Nếu triệu chứng không cải thiện sau vài giờ, tái phát nhiều lần, hoặc nặng hơn (sưng môi, khó thở, nổi mẩn lan nhanh, nôn ói liên tục), hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và xử lý đúng cách. Bác sĩ có thể chỉ định làm xét nghiệm da hoặc xét nghiệm máu để xác định chính xác tác nhân dị ứng.

4/ Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc

Không nên tự ý dùng thuốc kháng histamin hoặc thuốc chứa corticoid cho trẻ mà không có chỉ định y khoa, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, vì có thể gây tác dụng phụ nguy hiểm.

PHÒNG NGỪA DỊ ỨNG CHO TRẺ

Giới thiệu thực phẩm mới một cách từ từ khi trẻ bắt đầu ăn dặm, theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và theo dõi kỹ phản ứng trong 3–5 ngày sau đó.

Giữ môi trường sống sạch sẽ, hạn chế bụi bặm và lông thú.

Sử dụng sản phẩm chăm sóc da, sữa tắm, dầu gội dịu nhẹ, không chứa hương liệu hay chất gây kích ứng.

Với trẻ có tiền sử dị ứng trong gia đình, nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhi hoặc bác sĩ dị ứng trước khi dùng bất kỳ sản phẩm mới nào.

Tài liệu tham khảo:

[1] American Academy of Allergy, Asthma & Immunology (AAAAI). “Common Allergies in Children.”

[2] American Academy of Pediatrics (AAP). “Understanding Allergy Symptoms in Children.”

[3] World Health Organization (WHO). “Feeding and allergy prevention in infants.”